جهت گیری های کلیدی سیاست دولتی جوانان، پیش از همه، مسائل اشتغال و خودسازی حرفه ای شهروندان جوان کشور است. و اگرچه قزاقستان هنوز نتوانسته است به نتایج بزرگی در این زمینه ها دست یابد، با این وجود، وضعیت در سال های اخیر  بهبود می یابد. از جمله به لطف اجرای تعدادی از برنامه ها و پروژه های دولتی.

به گفته تهیه کنندگان گزارش ملی "جوانان قزاقستان: ۳۰ سال استقلال"، اقدامات دولت امکان کاهش نرخ بیکاری در بین جوانان را از ۴.۱ به ۳.۸ درصد طی پنج سال گذشته فراهم کرده است. به علاوه، نسبت جوانان NEET (که به دلیل عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی، کار یا تحصیل نمی کنند) در کشور طی دو دهه گذشته از ۱۸.۶ به ۷.۱ درصد یا تقریباً سه برابر کاهش یافته است.

به ویژه، لازم است در مورد برنامه هایی مانند "با مدرک تحصیلی - به روستا! "، "سرپین"، "کارآفرین جوان"، Zhasproject و دیگران گفته شود. به عنوان مثال، در چارچوب "با مدرک تحصیلی - به روستا! "ده سال گذشته، بیش از ۶۸۰۰۰ متخصص جوان برای خرید مسکن به مبلغ ۸۵.۴ میلیارد تنگه کمک هزینه و وام بودجه دریافت کردند. و در نتیجه اجرای برنامه سرپین برای جذب جوانان از مناطق جنوبی برای تحصیل در مناطق شمالی و شرقی قزاقستان، از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ میلادی، ۷۷۰۷ نفر تحت آموزش حرفه ای قرار گرفتند که از این تعداد ۵۵۲۶ نفر (۷۱.۷ درصد) مشغول شدند.

محققان در مورد نتایج برنامه دولتی"Enbek"  برای توسعه اشتغال مولد و کارآفرینی انبوه برای ۲۰۱۷-۲۰۲۱ با جزئیات بیشتر توضیح دادند.    در چارچوب آن سه پروژه اجرا شد که یکی از آنها «تمرین کارآموزی» نام داشت. محور آن، سازماندهی استخدام با حقوق جهت کارآموزی برای فارغ التحصیلان دانشگاه تا شش ماه است. در عین حال، مشاغل برای آنها مستقیماً در شرکت ها و مؤسسات از همه اشکال مالکیت ایجاد می شود و کاملاً با حرفه (تخصص) کسب شده مطابقت دارد. حقوق ماهانه ۲۵ شاخص محاسبه ماهانه شامل مالیات، سهم بازنشستگی اجباری و سایر مشارکت های اجتماعی است. در نتیجه، تعداد شرکت کنندگان در طرح کارآموزی جوانان در سال ۲۰۱۷، طبق آمار وزارت کار و تامین اجتماعی جمهوری قزاقستان، ۲۵.۸ هزار نفر، در سال ۲۰۱۸ - ۲۷.۶ هزار نفر، در سال ۲۰۱۹ - ۳۴.۷ هزار نفر، در سال ۲۰۲۰ - ۳۴.۴ هزار، در سال ۲۰۲۱ - ۲۴.۳ هزار بود.

پروژه دیگر "اولین شغل" برای متخصصان جوانی است که تجربه کاری ندارند. هدف آن افزایش رقابت پذیری جوانان در بازار کار با ارائه مهارت های لازم به آنان است. با توجه به شرایط، پیشنهادات برای متقاضیان مطابق با تخصص (حرفه) ذکر شده در مدرک تحصیلی یا مشابه با آن، انتخاب می شوند. یکی از الزامات مهم این است که کارفرما باید شرکت کننده در برنامه را برای یک شغل دائمی برای مدت حداقل ۲۴ ماه استخدام کند، در حالی که مرکز کاریابی به مدت یک سال یارانه برای پرداخت حقوق شرکت کننده پروژه پرداخت می کند. یارانه ماهانه از بودجه محلی پرداخته می شود و میزان آن ۲۰ شاخص محاسبه ماهانه است که شامل مالیات، کمک های اجتماعی اجباری، غرامت برای مرخصی استفاده نشده و خدمات بانکی می شود، اما بدون پرداخت کمک هزینه های زیست محیطی. در نتیجه، بر اساس داده های وزارت کار و تامین اجتماعی، تعداد شرکت کنندگان پروژه در سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۵۹ نفر و در سال گذشته - ۱۶۰۳ نفر بود.

و سومین پروژه «قرارداد نسل ها» است که بر اساس آن کارفرمایان باید جوانان متخصص را برای مدت حداقل ۱۸ ماه و به دنبال آن جایگزینی یک کارمند موجود که به سن بازنشستگی رسیده است، به کار دائمی استخدام کنند. در عین حال، مرکز اشتغال برای شش ماه اول یارانه پرداخت می کند. تعداد شرکت کنندگان در این برنامه در سال ۲۰۲۰ میلادی ۸۲ نفر و در سال ۲۰۲۱ - ۲۲۴ نفر بوده است.

شایان ذکر است که از میان متقاضیان مراکز کاریابی در سال ۲۰۱۷، سهم جوانان استخدام شده برای مشاغل دائمی ۶۰ درصد، در سال ۲۰۱۸ - ۶۵ درصد، در سال ۲۰۱۹ - ۶۸ درصد، در سال ۲۰۲۰ - ۷۰ درصد و در سال ۲۰۲۱ - ۷۵ درصد بوده است.  در عین حال، بی‌اعتمادی نسبت به این سازمان‌ها هنوز از بین نرفته است که به گفته تهیه کنندگان گزارش ملی، «پیش از هر چیز با این عقیده مداوم در میان جوانان (اغلب با سطح تحصیلات بالاتر) مرتبط است که به این مراکز کاریابی غالبا شرکت های کم رقابتی که کارهای کم درآمد و بی اعتبار ارائه می دهند، مراجعه می کنند.

به همین دلیل است که کارشناسان مطمئن هستند، نظارت سیستمی و مدرنسازی کار مراکز اشتغال در همه جا در همه مناطق - هم در شهرها و هم در مناطق روستایی - مورد نیاز است. در عین حال، آنها معتقدند که مؤثرترین اقدامات برای کمک به اشتغال فارغ التحصیلان، ساماندهی دوره های کارورزی و کارآموزی در نهاد ها در طول تحصیل و آموزش هدفمند دانشجویان با در نظر گرفتن درخواست کارفرمایان خاص به صورت قراردادی است.

به طور کلی، تحلیلگران خاطرنشان می کنند که اکثریت جوانان در قزاقستان از موضوع اشتغال آگاه هستند. بنابراین، بر اساس نتایج نظرسنجی، ۴۳.۹ درصد از پاسخ دهندگان اذعان دارند که موفقیت در حال حاضر به میزان حرفه ای بودن خود شخص بستگی دارد. آنها متوجه می شوند که یک متخصص باید پاسخگوی نتایج فعالیت های حرفه ای خود باشد (۵۳.۴ درصد) و دارای مهارت های عملی باشد (۴۵.۳ درصد). شغل دائمی برای ۵۲.۸ درصد از پاسخ دهندگان شرط اعتماد به آینده و فرصت توسعه است.

جالب است که از یک سو، در نگاه جوانان، مفهوم «موفقیت» حاکی از پیشرفت سریع شغلی و درآمد قابل قبول است. برای اغلب آنها، داشتن شغل به عنوان یک رئیس یا مدیر برای آنها شاخص موفقیت است. از سوی دیگر تمرکز جوانان بر آسایش لحظه ای است که بر رفتار اقتصادی نیز تأثیر می گذارد. بنابراین جای تعجب نیست که کار موقت به عنوان پیشخدمت یا متصدی بار برای دانشجویان شهری امر عادی شده باشد.

هنگام انتخاب یک تخصص، دستمزد معیار اصلی برای ۵۵.۳ درصد و فرصت های شغلی برای ۴۳.۴ درصد از پاسخ دهندگان است. هنگام انتخاب محل کار، پیش از همه، سطح دستمزد در نظر گرفته می شود - ۵۲.۳ درصد، سپس امکان رشد حرفه ای - ۴۰.۵ درصد، و رتبه سوم در میان اولویت ها ثبات و اطمینان - ۲۸ درصد قرار دارد. بنابراین جذاب‌ترین بخشها از نظر درآمدی برای جوانان عبارتند از: بخش نفت و گاز (۲۹.۱ درصد)، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط ‌(۲۵.۶ درصد)، مؤسسات مالی (۲۳.۵ درصد)، حمل‌ونقل و لجستیک (۱۹.۵%) و خرده فروشی (۱۷.۷%).

در عین حال، ساختار رفتار اقتصادی جوانان قزاقستان دستخوش تغییرات عمده ای نشده است، علیرغم این واقعیت که حرفه های آینده به دلیل روندهای تکنولوژیکی جهانی بیشتر محبوبیت پیدا می کنند و علیرغم ترس از اینکه نمایندگان تعدادی از تخصص ها دیگر در آینده نزدیک مورد تقاضا نخواهد بود. مثلا، بر اساس داده های تحلیلی بین المللی، در ۵-۷ سال آینده تقاضا برای مشاغلی مانند "پزشک فناوری اطلاعات"، "اخلاق زیستی"، "مشاور ژنتیک"، "تحلیلگر محیط زیست در ساخت و ساز"، "معمار خانه‌ها  انرژی صفر"، «طراح کشتی هوایی»، «مربی وضعیت خلاق» و حتی «راهنما در زمینه گردشگری فضایی» رشد خواهند کرد.

البته داده‌های قزاقستان بسیار ساده‌تر به نظر می‌رسند. بر اساس آن، زمینه های آموزشی مانند مهندسی، فناوری اطلاعات و توسعه سخت افزار رایانه، فناوری نانو، بیوتکنولوژی، تخصص های مربوط به خدمات، لجستیک، بوم شناسی، پزشکی، شیمی، صنایع غذایی و برنامه ریزی شهری بیشترین تقاضا را خواهند داشت. با این حال، متقاضیان هنوز هم تخصص هایی را ترجیح می دهند که رقابت بالایی برای پذیرش برای آنها وجود دارد: روابط بین الملل، حقوق، گمرک، روزنامه نگاری، طراحی، امور مالی، حسابداری و حسابرسی، مدیریت، مدیریت دولتی و محلی.

این مطالعه همچنین نشان داد که یک سوم جوانان قزاقستانی نمی خواهند در آینده تخصص خود را تغییر دهند، بلکه قصد دارند مهارت های خود را در همان زمینه فعالیت ارتقا دهند. در مورد مهارت های اضافی که شانس در بازار کار را افزایش می دهد، به گفته پاسخ دهندگان، دانش زبان های خارجی (۴۳.۷ درصد)، مهارت های رایانه (۳۸.۲ درصد)، برنامه نویسی (۳۲.۶ درصد)، توانایی فروش در فضای اجتماعی و اینترنت (۲۱.۹ درصد)، مدیریت (۲۱.۲ درصد)، ارتقاء SMM (۲۰.۱ درصد) و حسابداری (۱۷.۶ درصد) است. بدیهی است که همه این حوزه ها باید در برنامه های درسی، از جمله دروس انتخابی، ادغام شوند.

۲۰/۵/۱۴۰۱

https://qmonitor.kz/economics/۴۳۲۱

ملاحظه:  بلاشک جوانان در تمام کشورهای جهان، مهم ترین سرمایه ها برای آینده کشور محسوب می شوند. قزاقستان نیز از این قاعده مستثناء نبوده و نیست. این کشور تمام تلاش خود را به منظور توسعه و پیشرفت نوجوانان و جوانان کشور به عمل می آورد و در این زمینه برنامه های دولتی مختلفی را اجرایی نموده و روز به روز سازوکارهای جدیدی برای حمایت مالی و معنوی از آنها به کار می گیرد.

لیکن به دلایل مختلف از جمله فساد مالی در موسسات آموزشی و نهادهای دولتی قزاقستان و عدم سیستم آموزشی پیشرفته، تعداد زیادی از دانشجویان یا نمی توانند دانش واقعی را به دست آورند و مجبورند در زمینه های دیگری که نیاز به تخصص های خاصی ندارند، مشغول شوند و یا اگر توانسته اند در دانشگاه های برتر کشور و خارجی به عنوان یک متخصص واجد شرایط شکل بگیرند، مجبورند دانش خود را در خارج از کشور استفاده کنند زیرا در قزاقستان شغل مناسبی برای سطح دانش خود نمی یابند.

برای اینکه جوانان از رشته انتخابی خود راضی بوده و علاقه مند باشند در تخصص خود کار کنند، می بایست در دوره دبیرستان، اقدامات بیشتری برای کمک به نوجوانان در انتخاب تخصص آینده خود انجام دهند.   زیرا اکثر دانش آموزان مدارس قزاقستان تحت تاثیر عوامل خارجی از جمله فشار والدین، عوامل اجتماعی، فکر و اندیشه دوستان و غیره تخصص آینده خود را انتخاب می کنند و در دوره دانشجویی یا پس از آن مجبورند تخصص خود را تغییر دهند.